Rejestry związane z narażeniem pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Przywołane wyżej teza nie ma charakteru odkrywczego i rewolucyjnego - ale od czegoś trzeba zacząć, w szczególności chcąc poruszyć kwestie zatrudniania pracowników w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych.

Na potrzeby problematyki technicznego bezpieczeństwa pracy należy wspomnieć, że szkodliwe czynniki biologiczne obejmują:

• drobnoustroje komórkowe,
• pasożyty wewnętrzne,
• jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe, które mogą być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia.

Zasadą jest, że w razie zatrudnienia pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie. Natomiast jeżeli jest to niemożliwe musi stosować środki ograniczające stopień tego narażenia. A wszystko to przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Z zatrudnianiem pracowników w warunkach narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne wiąże się z koniecznością prowadzenia niezbędnej dokumentacji, do której zalicza się rejestr prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych oraz rejestr pracowników zatrudnionych przy takich pracach.

Sposób:

• prowadzenia rejestru prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych i rejestr pracowników zatrudnionych przy tych pracach,
• przechowywania i przekazywania tych rejestrów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzenia choroby zawodowej

regulują przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

Zasadą jest, że rejestr prac narażających pracowników na działanie szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego do grupy 3 lub 4 prowadzony jest w formie elektronicznej do księgi rejestrowej.

Rejestr powinien uwzględniać w szczególności informacje dotyczące:

• liczby pracowników wykonujących pracę;
• wykazu czynności podczas których pracownik jest lub może być narażony na działanie szkodliwych czynników biologicznych;
• imienia nazwiska stanowiska oraz telefonu kontaktowego pracodawcy lub osoby przez niego upoważnionej do nadzoru w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Odrębnym rejestrem jest rejestr pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych zakwalifikowanych do grupy 3 lub 4 zagrożenia. Również prowadzony jest w formie księgi rejestrowej lub w formie elektronicznej. Jego zakres określa § 7 pkt 14 rozporządzenia w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. .

Należy mieć świadomość, że ostatnia nowelizacja rozporządzenia sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki wprowadziła modyfikacje w obrębie wykazu szkodliwych czynników biologicznych. Po wielu miesiącach stanu epidemii w przepisach znalazł się koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej – wirus SARS-CoV-2. Zaliczony został do 3 grupy zagrożenia. Oznacza to, iż niezależnie od stosowania środków zapobiegawczych przez pracodawców do ich obowiązków należy prowadzenie wspomnianych wcześniej rejestrów z uwzględnieniem wspomnianego koronawirusa.
Powyższy obowiązek może być przedmiotem kontroli ze strony inspektorów pracy. Podobnie jak obowiązkowa aktualizacja oceny ryzyka zawodowego w zakresie dotyczącym koronawirusa zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2 (SARS-CoV-2), którą należało przeprowadzić styczniu 2021 r.

W sytuacji gdy inspektor pracy stwierdzi nieprawidłowości zarówno w zakresie prowadzenia rejestrów, jak również oceny ryzyka zawodowego, wyda nakazy administracyjne. Na ich podstawie zobowiąże podmiot kontrolowany do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. Można założyć, że będą to nakazy terminowe (w odróżnieniu od takich, które podlegają natychmiastowej realizacji w czasie kontroli). Ponieważ problematyka koronawirusa jest szczególnie „nośna”, nie można wykluczyć mandatów karnych w przypadku niedopełnienia jakichkolwiek obowiązków związanych z zatrudnianiem pracowników w warunkach narażenia na czynniki biologiczne.