Szczepienia przeciw COVID-19 – uwaga na indywidualne porady PIP

Udzielanie odpowiedzi na zapytania prawne kierowane do jednostek organizacyjnych PIP, to jeden z ustawowych obowiązków urzędu – wyeksponowany w sposób bezpośredni w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy. W zależności od stopnia skomplikowania pytania kierowanego do PIP poradę można uzyskać w terminie miesiąca, a w przypadku spraw bardziej złożonych dwóch miesięcy. Jednak biorąc pod uwagę zdarzającą się fantazję udzielających odpowiedzi oraz problemy podejmowane w poradach wychodzące poza obszary właściwości rzeczowej PIP, to korzystanie z poradnictwa instytucji powołanej do sprawowania kontroli i nadzoru nad warunkami pracy może czasami okazać się ryzykowne (choć oczywiście nie jest to reguła).

W czasie epidemii COVID-19 przejawy fantazji można odkryć zarówno w ukazujących się przepisach, jak również próbach ich interpretowania. Nie inaczej było z oceną możliwości lub braku możliwości kierowania pracowników przez pracodawców na szczepienia przeciw COVID-19. Kwestia ta była przedmiotem jednej z porad udzielonych przez inspektora pracy. W jej treści inspektor wskazał:

Dlatego też w ocenie inspektora pracy udział każdej osoby biorącej udział w szczepieniu przeciw COVID-19 należy kwalifikować jako udział w eksperymencie leczniczym – eksperymencie medycznym.

Powyższa porada wywołała spore zamieszanie wśród internautów – do tego stopnia, że w sprawie postanowiło zabrać głos Biuro Informacji Głównego Inspektoratu Pracy. W komunikacie z 19 lipca 2021 r., przedstawione zostało stanowisko PIP w sprawie szczepień przeciwko COVID-19. Jednak ostatecznie nie zostało ono przez nikogo podpisane.

Wynika z niego, że Główny Inspektorat Pracy potwierdza prawdziwość opublikowanego w Internecie zdjęcia pisma z logotypem PIP. Dokument zawiera poradę prawną udzieloną przez inspektora pracy pracownikowi, który zwrócił się z prośbą o odpowiedź na pytanie, czy pracodawca może zmusić pracownika do poddania się testowi i szczepieniu na COVID-19 oraz żądać okazania potwierdzenia poddania się takim czynnościom.

Według GIP porada prawna udzielona pracownikowi zawiera przedstawienie indywidualnych poglądów inspektora pracy i nie odzwierciedla oficjalnego stanowiska Państwowej Inspekcji Pracy w sprawie przeprowadzania szczepień przeciwko COVID-19. Jak czytamy w udostępnionym komunikacie Państwowa Inspekcja Pracy uważa za celowe i zasadne jak najszersze poddawanie się pracowników szczepieniom przeciwko COVID-19.

Odnotować jednak należy przy tym, że wśród praktyków prawa pracy prezentowane jest również stanowisko, iż ocena tej sytuacji nie jest wcale tak jednoznaczna. Pamiętać należy bowiem, że pracodawca jest zobowiązany do stosowania wszelkich dostępnych środków, które eliminują lub ograniczają zagrożenie życia lub zdrowia w zakładzie pracy, a dostępne szczepienia w sposób bezpośredni i znaczący zmniejszają ryzyko rozprzestrzeniania się koronawirusa.

Reasumując, państwowa Inspekcja Pracy, jako organ kontroli i nadzoru, powinna przestrzegać swojej właściwości miejscowej, ale i w szczególności rzeczowej. Czyli nie powinna zabierając głosu w sprawach, do których nie jest ustawowo powołana. Nawet inspektor pracy po rocznym kursie instruktorskim – po którym wykonuje działania kontrolne – nabywając następnie bagaż doświadczeń zawodowych, jako samodzielny organ, nie ma wiedzy na tyle wszechstronnej, aby oceniać czy szczepienia przeciw COVID-19 to eksperyment medyczny czy też nie. Tego na kursie inspektorskim – w ramach którego miałem propozycję prowadzenia wykładów – nie uczą. Ponadto nawet niezależnie od osobistych, prywatnych zainteresowań inspektora problematyką eksperymentów medycznych, nie powinien on prezentować swojego stanowiska w tej sprawie, w oficjalnym piśmie sygnowanym logotypem urzędu.