Czy każdy pracodawca, po zmianach w kodeksie pracy, musi wprowadzić kontrole trzeźwości pracowników?

Sebastian Kryczka
Sebastian Kryczka
20.02.2023AKTUALNE

Czy każdy pracodawca, po zmianach w kodeksie pracy, musi wprowadzić kontrole trzeźwości pracowników?

21 lutego 2023 r. wchodzą w życie przepisy pozwalające na kontrole trzeźwości pracowników przez pracodawcę, bez udziału organu nadzoru. Warto się jednak zastanowić, czy zmiany wprowadzane ustawą z 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw obligują do takich kontroli wszystkich pracodawców. Czy w związku z wchodzącymi w życie przepisami w zakresie badania trzeźwości pracowników, pracodawca musi, może, powinien określić zasady kontroli trzeźwości, np. w regulaminie pracy? Czy od 21 lutego 2023 r. zakład pracy musi, może, powinien być wyposażony w alkomat lub inne urządzenie stwierdzające obecność alkoholu w organizmie pracownika, posiadające ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie? Kto w zakładzie pracy miałby być uprawniony do przeprowadzenia takiego badania?

Korzyści 

Informacje zawarte w tym artykule pozwolą Ci:

  • W prawidłowy sposób zinterpretować nowe przepisy o kontroli trzeźwości pracowników.

  • Zrozumieć obowiązki w zakresie kontroli trzeźwości pracowników po zmianach w Kodeksie pracy.

  • Podjąć decyzję o wprowadzeniu prewencyjnych kontroli w zakładzie pracy.

Czytaj także: Jak zapisać zakładowe procedury badania trzeźwości pracowników w przepisach wewnątrzzakładowych?>>>


Nowe przepisy kodeksu pracy wprowadzają możliwość, a nie obowiązek wprowadzenia zakładowej kontroli trzeźwości pracowników. Tym samym pracodawca nie musi określić zasad kontroli. Nie musi również mieć urządzenia pomiarowego oraz świadectwa kalibracji czy wzorcowania, jeżeli nie wprowadza w zakładzie pracy kontroli prewencyjnych.
Natomiast, jeżeli pracodawca zdecyduje się na kontrole trzeźwości wśród pracowników, wówczas będzie zobligowany wprowadzić zasady kontroli trzeźwości, które będzie mógł dokonywać samodzielnie lub upoważnić do tego wyznaczoną osobę. W takiej sytuacji, aby dokonywać pomiarów, będzie musiał być wyposażony w alkomat posiadające ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.

Niezbędna gotowość do pracy pracownika

Obowiązkiem każdego pracownika jest wykonywanie umówionej pracy pod kierownictwem pracodawcy na terenie zakładu pracy lub w innym miejscu wskazanym przez pracodawcę. Aby w ogóle mówić o możliwości świadczenia pracy, pracownik musi przejawiać nie tylko wolę jej wykonywania, ale również znajdować się w stanie gotowości do jej świadczenia. Pod pojęciem gotowości do pracy należy rozumieć stan zarówno fizyczny, jak i psychiczny, umożliwiający wykonywanie pracy sposób zarówno bezpieczny, jak również pracy o należytej jakości i ilości.

Ważne

Trudno mówić o gotowości czy zdolności do wykonywania obowiązków, jeżeli pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających. Dotyczy to każdego rodzaju pracy.

Nowe regulacje kodeksowe w zakresie kontroli trzeźwości pracowników

Nowe regulacje kodeksu pracy dają pracodawcy możliwość przeprowadzania weryfikacji trzeźwości z poziomu zakładu pracy. Aby to uczynić pracodawca powinien stworzyć odpowiednie regulacje wewnętrzne, w ramach których określi:

  • grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą,

  • sposób przeprowadzania kontroli, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli,

  • czas i częstotliwość i przeprowadzania kontroli.

Pracodawcy mogą mieć wątpliwość, czy obowiązkowym postępowaniem jest wprowadzenie zakładowych zasad trzeźwości, jak również posiadanie urządzenia do weryfikacji stanu trzeźwości. Odnosząc się do powyższego dylematu należy kategorycznie stwierdzić, że pracodawca może, ale nie musi wprowadzać zakładowej kontroli trzeźwości. Jeżeli tego nie uczyni, wówczas nie ma potrzeby wprowadzania stosownych regulacji, jak również zakupu urządzenia do pomiaru trzeźwości.

Uwaga!

Przepisy posługują się bowiem konstrukcją uprawnienia, a nie obowiązku prawnego. Pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.

Kogo wyznaczyć do przeprowadzania prewencyjnych kontroli trzeźwości pracowników?

Przepisy nie wskazują, kto miałby dokonywać pomiaru trzeźwości pracowników, w sytuacji gdy pracodawca zdecyduje się na wprowadzenie zakładowej kontroli trzeźwości z wykorzystaniem alkomatu. Przepisy dają pracodawcy dużą elastyczność. Z ostrożnością należy jednak podchodzić do angażowania w tym zakresie pracowników służby bhp. Ich zakres obowiązków jest przecież ściśle limitowany rozporządzenie w sprawie służby bhp.

Jak najbardziej możliwym rozwiązaniem jest powierzenie kontroli trzeźwości osobie upoważnionej do dokonywania w imieniu pracodawcy czynności z zakresu prawa pracy. Jest to rozwiązanie korzystne ponieważ osoba taka często również prowadzi dokumentację pracowniczą, a wyniki pomiarów trzeźwości stanowią część takiej dokumentacji.

Ważne

W sytuacji gdy pracodawca nie zdecyduje się na wprowadzenie zakładowej kontroli trzeźwości żaden inspektor pracy nie wyda nakazu jej wprowadzenia oraz nakazu posiadania urządzenia pomiarowego.

Podstawa prawna 
Autor: 

Sebastian Kryczka

Prawnik, ekspert prawa pracy oraz kontroli jego przestrzegania

Autor
Sebastian Kryczka
Absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Były pracownik merytoryczny Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Autor komentarza do kodeksu pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy, jak również kilkuset publikacji poświęconych problematyce prawa pracy oraz bhp. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy ale i kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.