Kara za utrudnianie czynności kontrolnych PIP

Państwowa Inspekcja Pracy, podobnie jak każdy państwowy organ kontroli nadzoru funkcjonuje na podstawie dedykowanej ustawy. W tym przypadku jest to ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy. Ustawa reguluje w szczególności takie kwestie jak:

• organizację urzędu,

• jego zadania,

• zakres działania organów PIP

• oraz postępowanie kontrolne.

W ramach postępowania kontrolnego przepisy gwarantują inspektorom szereg przywilejów. Należy pamiętać, że inspektorzy są uprawnieni do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności:

• stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,

• kontroli przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia.

Inspektor pracy może też swobodnie poruszać się po terenie podmiotu kontrolowanego, bez obowiązku uzyskiwania przepustki. Nie podlega też rewizji osobistej, także w przypadku, jeżeli przewiduje ją wewnętrzny regulamin podmiotu kontrolowanego. Natomiast podmiot kontrolowany (pracodawca, przedsiębiorca) ma obowiązek zapewnić inspektorowi pracy warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli. W szczególności musi:

• niezwłocznie przedstawić żądane dokumenty i materiały,

• zapewnić terminowe udzielanie informacji,

• udostępnić urządzenia techniczne

• udostępnić, w miarę możliwości, oddzielne pomieszczenie z odpowiednim wyposażeniem.

Jak wiemy zdarzają się przypadki utrudniania prowadzenia kontroli inspektorom PIP. W zależności od konkretnego przypadku kwalifikowane są one w kategoriach wykroczenia lub przestępstwa – ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Zastanówmy się, czy zarzut popełnienia wykroczenia lub przestępstwa może być postawiony tylko, gdy podmiot kontrolowany naruszy ustawowe zasady kontroli wynikające z ustawy o PIP? Czy może inspektor ma prawo postawić taki zarzut również, gdy dochodzi do naruszenia pozaustawowych zasad regulujących kontrole zdane i hybrydowe?

Rozstrzygając powyższy dylemat, należy odwołać się do przepisów regulujących:

• wykroczenia przeciwko prawom pracownika,

• przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego.

Z kodeksu pracy wynika, iż kto utrudnia działalność organu Państwowej Inspekcji Pracy, w szczególności uniemożliwia prowadzenie wizytacji zakładu pracy lub nie udziela informacji niezbędnych do wykonywania jej zadań – popełnia wykroczenie zagrożone karą od 1000 do 30000 zł.

Z art. 225 kodeksu karnego wynika natomiast, że kto osobie uprawnionej do kontroli w zakresie inspekcji pracy lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.

Uwzględniając powyższe, należy zauważyć, że żaden przepis, ani z kodeksu pracy, ani kodeksu karnego, nie mówi, że zarzutu utrudniania prowadzenia kontroli PIP, odnosi się tylko do czynności określonych w ustawie o PIP. Można zatem uznać, że zarzut utrudniania lub udaremnienia czynności służbowych, jak najbardziej może być sformułowany w przypadku kontroli zdalnych czy hybrydowych. Jeżeli pracodawca lub jego przedstawiciel narusza pozaustawowe zasady kontroli zdalnych oraz hybrydowych, obowiązujące w czasie epidemii, możne również ponieść karę za wykroczenie lub przestępstwo.