Kontrola pracy zdalnej przez PIP – czy inspektor skontroluje wykonywanie pracy zdalnej według nowych przepisów w 2023 r.?

Rok 2023 ma być tym, w którym przepisy dotyczące telepracy znikną z kodeksu pracy i zostaną zastąpione szerszą konstrukcją dotyczącą pracy zdalnej.

Możliwość wykonywania pracy zdalnej jest rozwiązaniem optymalnym dla osób dobrze zorganizowanych. Również w stosunku do których nie jest konieczny stały bezpośredni nadzór ze strony pracodawcy. Pytanie tylko, czy osoby takie nie zostaną pozbawione rzeczywistego nadzoru ze strony instytucji, która została powołana do pełnienia czynności kontrolnych i nadzorczych w zakresie prawa pracy. Problem sprowadza się do pytania:

- czy PIP, która odwołuje się do „misji skutecznego egzekwowania przepisów prawa pracy” będzie kontrolowała pracę zdalną w miejscu wykonywania obowiązków pracowniczych, którym to miejscem będzie przeważnie dom lub mieszkanie?

Odpowiedzi na powyższe pytanie w sposób ogólny udzielił w ostatnim czasie Główny Inspektor Pracy. Z jego wypowiedzi wynika, że PIP z pewnością przeprowadzi kontrole pracy zdalnej u pracodawcy pod kątem realizacji nowych przepisów z kodeksu pracy, jeżeli te wejdą w życie.

Główny Inspektor Pracy zaznacza, że urząd nie ma planów kontroli pracy zdalnej w domach pracowników.

Skarga taka nie mieści się w granicach jakichkolwiek planów kontrolnych PIP, zarówno na 2023 rok, jak również w programach kontroli na lata 2022 - 2024. Czy w obliczu skargi urząd powinien zostać bierny względem skarżącego? Czy pracownicy zdalni są z racji miejsca pracy pracownikami drugiej kategorii w zakresie dostępu do urzędu i możliwości skutecznego domagania się zweryfikowania przykładowo warunków pracy?

Odnosząc się do powyższego dylematu należy zauważyć, że nie ma na gruncie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy ograniczenia, z którego wynikałoby, że zarówno telepraca, jak również praca zdalna nie podlegają kontroli inspekcji pracy – również w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Jest jednak duża szansa, że urząd będzie się bronił przed perspektywą kontroli pracy zdalnej w zakresie oceny warunków pracy. Inspekcja może wskazywać, że jest to wewnętrzna kwestia między pracownikiem a pracodawcą, powołując się na prawo do prywatności itp. Jednak dopóki nie wejdą w życie stosowne ograniczenia, które wyłączałyby miejsca pracy zdalnej spod kontroli PIP, nie można przyjąć, iż inspektor pracy jest niewłaściwy do zweryfikowania warunków wykonywania pracy zdalnej, tym bardziej w obliczu skargi pracowniczej.

Z drugiej jednak strony, jeżeli takie wyłączenia weszłyby w życie, wówczas oznaczałoby to swoistego rodzaju nierówne traktowanie w zakresie dostępu pracowników zdalnych do kontroli warunków pracy przez instytucję, która, co do zasady, powinna badać bezpieczeństwo i higienę pracy niezależnie od miejsca wykonywania obowiązków pracowniczych.